FLYSCHA
Harrizko liburua

Zumaia, Deba eta Mutriku arteko itsaslabar ikusgarri hauek gure planetaren historiaren 60 milioi urtetako informazioa gordetzen dute, harri geruza bakoitza liburu erraldoi baten orrialdea izango balitz bezala. Ingurune honetako egitura geologikoari Flysch izena ematen zaio.

Deba, Mutriku eta Zumaiako udalerriek Euskal Kostaldeko Geoparkea osatzen dute. Geoparke bat ondare geologiko berezia duen lurraldea da eta 2010 urteaz geroztik Europako eta Munduko Geoparkeen Sarean barneratuta dago. 2015 urtean UNESCOren Munduko Geoparkea izendatu zen.

FOSILAK
liburuko pertsonaiak

Fosilak dira harrizko liburu honen pertsonaiak. Arroketan ondo kontserbatzen dira duela milioika urte inguru honetan bizi ziren animalien arrastoak eta informazio oso baliagarria eskaintzen dute eta Lurren historia berreraikitzen laguntzen dute. Bertako fosilen ikerketari esker badakigu Zumaia ingurua sakonera handiko itsaso batean kokatzen zela, duela 50 milioi urte inguru.

Foraminiferoak bezalako mikrofosilak dira arroketan agertzen diren fosil ugarienak eta anitzenak, baina duten tamaina txikiagatik ezin dira ikusi begi bistaz. Hala ere, zientzialarien informazio iturri nagusienak dira eta hainbat ikerketa lan egiteko erabiltzen dira.

Makrofosilen artean tamaina eta forma ezberdineko maskorrak ikus daitezke; hala nola, ammoniteak, inozeramidoak eta ekinidoak.

Antzinako itsas hondoetan bizi ziren organismoek euren gorputza babestean, mugitzean edota elikatzean arrastoak uzten zituzten sedimentuetan. Arrasto horien fosilei iknofosil deritze. Zumaiako labarretan ugariak, anitzak eta ikusterrazak dira. Horregatik, mundu mailako erreferentzia bilakatu dira.

1

Ammonitea

3

Echinocorys ekinidoa

2

Inozeramidoa

4

Paleodictyon

6

Scolicia

berria

Iknofosila

111

Algorri Interpretazio Zentroan Scolicia izeneko iknofosil erraldoiaren erreplika dugu ikusgai.

Captura-de-pantalla-2021-09-17-a-las-12.29.20

Iknofosilak: aktibitatearen aztarnak

Zumaiako muga geologikoak: Nazioarteko erreferentzia

R49184_MUGA GEOLOGIKOAK

Lurrak 4.600 milioi urte ditu. Geologoek planetako historia berreraikitzen dute denbora garai geologikoetan banatuz. Mugak ezartzeko Lurraren historian izan diren gertakariak hartzen dira kontutan: aldaketa klimatikoak, suntsipen masiboak..

Geologoak, detektibeak bailiran, haitzetan erregistratuta gelditzen diren gertakari horiek deszifratzen dituzte hainbat ikerketa metodo erabiliz. Zumaiak lau gertakizun handiren giltzak gordetzen ditu:

  • Kretazeo eta Tertziario garaien arteko muga, duela 65 milioi urte dinosauroak suntsitu zitueneko meteoritoaren arrastoak gordetzen dituen iridio geruza;
  • Paleozenoa eta Eozenoa bereizten dituen muga, duela 56 miloi urte planetan izan zen azken berotze azkarra erregistratzen duena.
  • Horrez gain, Zumaiako Paleozenoko barne mugak mundu mailako erreferentzia bilakatu eta estratotipo izendatu ziren 2007an. Bi mugak urrezko iltze batekin markatuta daude: Daniar / Selandiar muga, duela 60,5 milioi urte izan zen itsas-maila jaitsiera baten arrastoa; eta Selandiar / Thanetiar muga, duela 58,7 milioi urte Lurraren eremu magnetikoak izan zuen alderanztearen lekukoa.
11620101135815

Baliabide interesgarriak

HAITZEN HITZA DOKUMENTALA
https://www.rtve.es/play/videos/los-documentales-de-culturales/flysch-susurro-rocas/713492/
TUNTUXA
Hizkuntza: gazteleraz


KT GERTAKARIA:
https://www.youtube.com/watch?v=3MWv8cDdN24
EITB
Hizkuntza: gazteleraz


IKNOFOSILAK, AKTIBITATEAREN AZTARNAK:
https://www.eitb.eus/eu/get/multimedia/screenview/id/5930953/tipo/videos/telebista/
Teknopolis EITB
Hizkuntza: euskaraz


NOLAKOA DA GURE ITSAS HONDOA.
https://www.youtube.com/watch?v=jz09WcAUW68&list=UU20GRc_rqF0xrfg5UG4Dm6w&index=181
AZTI TECNALIA + BALEIKE
Hizkuntza: euskaraz

Informazioa eta erreserbak:
info@algorri.eus
943 14 31 00
www.algorri.eus

logoak-algorri